CTG tijdens de baring

Een CTG wordt in de Nederlandse ziekenhuizen heel veel gebruikt. Bij medische bevallingen ligt iedereen vrijwel continue aan het CTG. Maar wat is een CTG eigenlijk? Wat registreert het? En niet geheel onbelangrijk, is het eigenlijk wel nuttig?

Wat is een CTG?
Een CTG (of ook wel cardiotocografie) genoemd, is een manier om de conditie van het ongeboren kind te bewaken. Je krijgt hierbij twee banden om je buik. Een band (meestal, dit is afhankelijk van de ligging van je kindje) onderaan je buik, om de harttonen van het kindje te registreren en een band aan de bovenkant van je buik, om de weeën te registreren. Deze twee registraties komen tevoorschijn op een beeldscherm. Dit beeldscherm kunnen ze in vrijwel elke kamer oproepen, zodat ze de conditie van je kindje continue in de gaten kunnen houden. Indien de harttonen van het kindje dalen of afwijken van wat normaal is, is het soms nodig om een MBO (microbloedonderzoek) te verrichten om te kijken of je kindje nog voldoende reserves heeft. Er wordt dan een klein sneetje gemaakt in het hoofdje van het kindje en daaruit wordt wat bloed afgenomen om te analyseren. Indien de bloeduitslag goed is, hoeft er niet ingegrepen te worden. Is de bloeduitslag niet goed, zal er voor gekozen worden om de bevalling zo snel mogelijk te staken. Soms is de registratie door middel van de banden niet optimaal en wordt er voor gekozen om een draadje op het hoofdje van het kindje te plaatsen, voor optimale registratie. (Jeroen Bosch ziekenhuis, s.a.).

Het nut van een CTG
Het klinkt mooi. Een registratie doormiddel van eenvoudige banden, om te kijken of de conditie van je kindje goed blijft. Mocht het nodig zijn een extra onderzoekje om te kijken of er eventueel ingegrepen moet worden. Maar is dit ook wel echt zo mooi?

Doptone
Een CTG kan (tot nu toe) enkel toegepast worden in het ziekenhuis. Het wordt soms toegepast al tijdens de zwangerschap en bij medische cliënten ook tijdens de bevalling. Indien je thuis of poliklinisch gaat bevallen, krijg je tijdens je bevalling niet te maken met een CTG. Dan krijg je te maken met de doptone. Een doptone een compact apparaatje wat de meeste zwangeren wel kennen van hun controles bij de verloskundige. Dit apparaatje wordt op je buik gezet en zend geluidsgolven uit. Deze geluidsgolven komen bij je kindje terecht en worden teruggekaatst door de hartkleppen van het kindje. Dit teruggekaatste geluid wordt door de doptone versterkt en hoorbaar als de hartslag van het kindje. (Oei ik groei, 2015). Met de doptone luistert de verloskundige al tijdens je controles, maar ook tijdens je bevalling regelmatig naar de harttonen van je kindje.

Doptone vs. CTG
De doptone en het CTG zijn de meest gebruikte methodes om de conditie van het kindje in de gaten te houden tijdens de bevalling. Er kan ook gebruik gemaakt worden van de hoorn van Pinard (zonder geluidsgolven), maar dit is lastiger om goed te horen en veel minder flexibel toepasbaar.
Dan is ook de vraag: wat is er beter? Continue vast liggen aan 2 banden of regelmatige controle met de doptone? Volgens het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg is het belangrijk om met de doptone ongeveer om de 15 minuten te luisteren, gedurende 1 minuut, direct na een wee. Al is er nog geen consensus over de frequentie van de auscultatie, dit wordt momenteel aanbevolen. (Mambourg, Gailly & Zhang, 2010).

Uit onderzoek is gebleken, dat continue registratie met een CTG zorgt voor minder convulsies bij pasgeborene, maar er is geen verschil gevonden in hersenbeschadiging en kindersterfte. Tevens was er bij continue registratie met een CTG wel sprake van een verhoging van het aantal keizersnedes en kunstverlossingen. (Alfirevic, Devane & Gyte, 2007).

Tevens geeft een CTG niet altijd een juist beeld. Wanneer er geen afwijkingen te zien zijn, kun je uitgaan van een goede conditie van het kindje. Wanneer er extreme afwijkingen te zien zijn, is ingrijpen hoogst waarschijnlijk noodzakelijk. Maar wat als er geringe, matige afwijkingen te zien zijn? Heeft het kindje dan zuurstoftekort? Niet altijd, sterker nog in meer dan de helft van de gevallen is er dan helemaal geen probleem voor het kindje, maar is er wel al veel stress en onnodige ingrepen (MBO) aan te pas gekomen. Om die reden is er in Nederland nu een onderzoek gaande of een MBO wel bewezen nuttig is in combinatie met het CTG, om op die manier het CTG betrouwbaarder te maken. (Studies-obsgyn, s.a.)

Met ander woorden: uit onderzoek is nog niet gebleken dat het gebruik van een CTG een betere uitkomst geeft voor het kind. Er is mogelijk kans dat er minder neonatale convulsies optreden, maar komt dit werkelijk door het CTG? En wat zijn daarvan de consequenties op lange termijn? (Nardin, 2007) Hier zal nog extra onderzoek naar gedaan moeten worden. Daar in tegen worden er wel meer keizersnedes en kunstverlossingen uitgevoerd.

Conclusie
In Nederland hebben we het geluk dat het CTG vaak enkel wordt toegepast bij medische geboortes. In landen als bijvoorbeeld België, ligt vrijwel iedereen gedurende de bevalling eventjes of continue aan het CTG. Tot nu toe lijkt het erop dat continue registratie met het CTG niet nuttiger is gebleken dan het controleren van de conditie van je kindje met een doptone. Het zou mogelijk minder convulsies opleveren, maar de consequenties daarvan op lange termijn zijn niet bekend en tevens levert het wel meer kunstverlossingen en keizersnedes op, met alle gevolgen en risico’s daarvan.
Tevens vind ik het belangrijk om te benoemen dat een CTG ook gebruik maakt van geluidsgolven (net als een doptone) en dat deze geluidgolven ook niet optimaal onderzocht zijn. (https://dekritischeverloskundige.wordpress.com/2014/10/24/29/) Het is dus het beste om tussentijds te luisteren met een doptone bij laagrisico bevallingen. Toch is er ook over de doptone nog niet voldoende bekend en moet daar ook nog gedegen onderzoek naar gedaan worden om te bepalen wat de beste frequentie qua auscultatie is. Maar ook nu daar nog geen duidelijkheid over is, is er dus geen verschil tussen het continue gebruik van een CTG en het toepassen van een doptone. Lijkt me dus duidelijk: geen onnodig gebruik van een CTG, waarbij je continue te maken hebt met geluidsgolven en ook nog continue vast zich aan banden, waardoor je bewegingsvrijheid aanzienlijk wordt beperkt.

In Nederland wordt het CTG eigenlijk enkel toegepast bij medische geboortes.  Het allermooiste zou natuurlijk zijn dat er in ziekenhuizen continue begeleiding wordt aangeboden, waarbij klinisch verloskundigen gewoon intermitterend kunnen luisteren met de doptone. Indien er dan twijfel is, kan er altijd nog voor gekozen worden om het CTG aan te leggen. Helaas is dat op dit moment in vrijwel geen een ziekenhuis in Nederland mogelijk. Een oplossing is dan dus gebruik te maken van een CTG, maar dit zou dus ook intermitterend kunnen in plaats van continue. Tevens moet hierbij dus voldoende rekening gehouden worden met de vals positieve waardes en moet er nog gedegen onderzoek gepubliceerd worden over het CTG in combinatie met het MBO en het nut daarvan. Het zou dus goed zijn voor de medische bevallingen, om het CTG verder te ontwikkelen, waardoor er minder vals positieve waardes zijn en er hopelijk minder snel, onnodig wordt ingegrepen.

US Army Africa @Flickr

Bronnen
Alferic, Z., Devane, D., & Gyte, G.M.L. (2007) Continuous cardiotocography (CTG) as a form of electronic fetal monitoring (EFM) for fetal assessment during labour (Review). The Cochrane Library, Issue 4.

Jeroen Bosch ziekenhuis (s.a.)
Gevonden op het internet op 22 december 2015 via http://www.jeroenboschziekenhuis.nl/Publicaties/104242/Onderzoeken-Gynaecologie-Foetale-bewakingen-CTG-(cardiotocografie)-

Mambourg, F., Gailly, J., & Zhang, W. (2010). Richtlijn voor goede klinische praktijk bij laag risico bevallingen. KCE reports 139A. Brussel.

Nardin (2007)
Gevonden op het internet op 22 december 2015 via http://apps.who.int/rhl/pregnancy_childbirth/childbirth/routine_care/jncom/en/

Oei ik groei (2015)
Gevonden op het internet op 22 december 2015 via http://www.oeiikgroei.nl/abc/doptone/

Studies-obsgyn (s.a.)
Gevonden op het internet op 22 december 2015 via http://www.studies-obsgyn.nl/SCALP/page.asp?page_id=1175