Meconium houdend vruchtwater, de medische term voor het feit dat het ongeboren kindje in het vruchtwater heeft gepoept. De eerste ontlasting van de pasgeborene heet immers meconium. Waar het vruchtwater normaal helder of lichtroze is, soms met wat vlokjes door het huidsmeer, kleurt het vruchtwater nu groen of bruin. Hoe ontstaat meconium houdend vruchtwater en wat zijn de gevolgen?
Meconium houdend vruchtwater
In de meeste gevallen is het heel duidelijk. Wanneer de vliezen breken is het vruchtwater zichtbaar groen of bruin. Soms is het zelfs zo dik als erwtensoep. Meconium houdend vruchtwater komt regelmatig voor. In de literatuur varieert de prevalentie enorm, van zo’n 5,6 tot 25% van alle bevallingen. (KNOV, 2015) Voor de uitgerekende datum komt het niet zo vaak voor, ongeveer bij 5% van alle bevallingen, terwijl als we voorbij de 42 weken gaan de prevalentie stijgt naar 25 tot zelfs 50%. (NVOG, 2011)
Oorzaak van de meconium houdend vruchtwater
Vanuit onderzoeken komen er 2 mogelijke oorzaken van meconium houdend vruchtwater naar voren.
1. Stress
Al vanaf de 10e week van de zwangerschap kan er meconium aangetroffen worden in de darmen van het ongeboren kindje. We gaan er vanuit dat het kindje al vroeg in de zwangerschap af en toe wat meconium loost, maar omdat het kindje het vruchtwater ook weer drinkt, wordt het vruchtwater steeds opnieuw helder.
Stress zou er aan de ene kant voor kunnen zorgen dat de anale spieren ontspannen, waardoor er meconium geloosd wordt, aan de andere kant zou stress er voor kunnen zorgen dat het kindje minder vruchtwater drinkt, waardoor het vruchtwater niet voldoende verschoond wordt. Wat er precies gebeurt bij stress waardoor er meconium houdend vruchtwater ontstaat, is dus nog niet geheel bekend. (NVOG, 2011)
2. Rijpe darmen
Meconium houdend vruchtwater kan optreden doordat de darmen rijp zijn en meer meconium gaan lozen. Dit verklaart mogelijk ook waarom de prevalentie van meconium houdend vruchtwater toeneemt na de 42e zwangerschapsweek. (KNOV, 2015)
Risico’s voor het ongeboren kindje
Uit onderzoeken komt naar voren dat er een verband gezien wordt tussen meconium houdend vruchtwater en slechtere uitkomsten voor het kindje. Het grootste probleem is het meconium aspiratie syndroom.
Meconium aspiratie syndroom
Sommige baby’s ademen tijdens de bevalling of na de bevalling meconium in. Dit kan na de geboorte zorgen voor ernstige ademhalingsproblemen dit noemen we het meconium aspiratie syndroom (MAS). MAS treedt op bij ongeveer 5% van alle pasgeborene met meconium houdend vruchtwater. (NVOG, 2011) Doordat er meconium terecht komt in de luchtwegen, kan er geen normale gasuitwisseling plaats vinden, aangezien de luchtwegen volledig of gedeeltelijk worden afgesloten. (UZ Leuven, 2010) Symptomen zijn een snelle ademhaling, kreunen, blauw zien, intrekken van de borstkas of juist een uitgezette borstkas. (UMC Utrecht, s.a.) Ernstige MAS kan zorgen voor hersenbeschadigingen en zelfs overlijden (1,5 op 1000 kindjes overlijden bij meconium houden vruchtwater, tegenover 0,3 op 1000 bij helder vruchtwater (NVOG, 2011). MAS ontstaat eerder bij dik meconium houdend vruchtwater (erwtensoep), dan bij dun meconium houdend vruchtwater. (KNOV, 2015)
Preventie
Voorkomen van meconium houdend vruchtwater
Helaas kunnen we niet voorkomen dat er meconium houdend vruchtwater optreedt. Uiteraard proberen we wel altijd om eventuele problemen door meconium houdend vruchtwater te voorkomen.
Voorkomen van MAS
Vroeger werd gedacht dat kinderen de meconium pas inademende bij hun eerste ademteugen. Om dit te voorkomen werd er toen standaard bij meconium houdend vruchtwater er voor gekozen om de luchtwegen uit te zuigen. Ondertussen weten we dat veel kinderen tijdens de bevalling al meconium inademen en dat het uitzuigen meer beschadigd dan dat het goed doet. Er is dus voor gekozen om bij een kindje dat gelijk goed begint met ademen na de geboorte, niet uit te zuigen (NVOG, 2011). Onderzoeken laten zien dat er geen verschil wordt aangetoond in het ontstaan van MAS bij het wel of niet uitzuigen.
Beleid bij meconium houdend vruchtwater
In Nederland is het beleid bij meconium houdend vruchtwater een ziekenhuisbevalling met continue bewaking van het kindje met behulp van een CTG en in principe dus overdracht van zorg aan het ziekenhuis. Waarom? Omdat het bij meconium houdend vruchtwater niet altijd duidelijk is of dit veroorzaakt wordt door rijpe darmen of door stress.
MAS ontstaat bij 5% van alle bevallingen met meconium houdend vruchtwater en meestal bij dik meconium houdend vruchtwater. Er zijn nog geen onderzoeken die aantonen of er betere uitkomsten zijn bij continue gebruik van een CTG of intermitterend foetale bewaking. Indien het gaat om een bevalling waarin het kindje in de uitgerekende periode zich aandient en het gaat om dun meconium houdend vruchtwater, kan in mijn ogen de verloskundige ook prima de zorg dragen, indien ze regelmatig de conditie van het kindje bepaald. Indien er twijfels zijn of het kindje stress vertoont, kan er altijd nog over gegaan worden op overdracht van zorg.
Anders bekeken. Bij 5% van alle bevallingen ontstaat er een fluxus (meer dan een liter bloedverlies). Hierdoor kiezen we er toch ook niet voor om iedereen verplicht in het ziekenhuis te laten bevallen onder leiding van de gynaecoloog?
Conclusie
Meconium houdend vruchtwater kan een teken zijn van rijpe darmen van het kindje, maar het kan dus ook een teken zijn van stress. Om die reden wordt er in Nederland op dit moment vrijwel altijd overgegaan op overdracht aan het ziekenhuis, maar of dit altijd echt nodig is daar kunnen we nog over discussiëren.
Bronnen
KNOV (2015)
Gevonden op het internet op 6 maart 2017 via http://www.knov.nl/fms/file/knov.nl/knov_downloads/903/file/Def_versie_factsheet_meconiumhoudendvw_13_april_2015_met_logo.pdf?download_category=overig
NVOG (2011)
Gevonden op het internet op 6 maart 2017 via http://nvog-documenten.nl/index.php?pagina=/richtlijn/item/pagina.php&richtlijn_id=880
UMC Utrecht (s.a.)
Gevonden op het internet op 6 maart 2017 via http://geboortecentrumfolders.umcutrecht.nl/nl/magazine/9072/779424/mas.html
UZ Leuven (2010)
Gevonden op het internet op 6 maart 2017 via https://www.uzleuven.be/video/Meconiumaspiratiesyndroom%20(MAS)
De kritische verloskundige 
De conclusie begrijp ik nog niet helemaal: “Meconium houdend vruchtwater kan een teken zijn van rijpe darmen van het kindje, maar het kan dus ook een teken zijn van stress.” Wat maakt dit uit in de praktijk? Ik maak er uit op dat ’t bij rijpe darmen minder risico met zich meebrengt, maar haal dat niet uit het artikel.
LikeLike
Beste Sibejan,
Dat klopt. Als de darmen van het kindje simpelweg rijp zijn, kan het kindje meconium lozen. Dit houdt in dat dit volkomen natuurlijk is.
Wanneer een kindje in nood is en dus stress ervaart, kan een kindje ook meconium lozen. Dit is wel een risico, want dan is er dus al een reden aanwezig waarom het kindje stress ervaart.
Groetjes,
De kritische verloskundige
LikeLike